- Albanian - shqiptar
- Amazigh
- Arabic - العربية
- Amharic - አማርኛ
- Azerbaijani - Azərbaycan
- Bengali - বাংলা
- Bosnian - bosanski
- Bulgarian - български
- Chinese -中国人
- Chinese - 中國人
- Czech - čeština
- Divehi - ދިވެހި
- Dutch - Nederlands
- English
- French - français
- German - Deutsch
- Harshe-Halshen Hausa
- Hindi - हिन्दी
- Indonesian - bahasa Indonesia
- Italian - Italiano
- Japanese -日本
- Korean -한국인
- Kurdish - کورد
- Malay - Melayu
- Malayalam - മലയാളം
- Norwegian - norsk
- Pashto -پښتو
- Persian - فارسی
- Polish - Polskie
- Portuguese - Português
- Romanian - Română
- Russian - русский
- Sindhi - سنڌي
- Somali - Soomaali
- Spanish - Española
- Swahili - kiswahili
- Swedish - svenska
- Tajik - тоҷикӣ
- Tamil - தமிழ்
- Tatar - Татар
- Thai - ไทย
- Turkish - Türkçe
- Urdu - اردو
- Uyghur - ئۇيغۇرچە
- Uzbek - o'zbek
Albanian - shqiptar
Efendi Nahi : Pastaj i kemi zgjuar ata, për të treguar (haptazi) se cili nga këto dy grupe e vlerësojnë më mirë sa kohë kanë qenë të strehuar.
Feti Mehdiu : Pastaj i zgjuam për të mësuar cili nga dy grupet do ta vlerësojë më mirë sa kohë.
Sherif Ahmeti : Pastaj ata i zgjuam (prej gjumit) për të parë se cili prej tyre dy grupeve është më preciz në njehësimin e kohës sa qëndruan gjatë.
Amazigh
At Mensur : Sinna, Nessker iten id, a Néeô anta, ger snat n trebbuyaâ, i iêesben acêal qqimen.
Arabic - العربية
تفسير الجلالين : «ثم بعثناهم» أيقظناهم «لنعلم» علم مشاهدة «أي الحزبين» الفريقين المختلفين في مدة لبثهم «أحصى» أفعل بمعنى أضبط «لما لبثوا» لبثهم متعلق بما بعده «أمدا» غاية.
تفسير المیسر : ثم أيقظناهم مِن نومهم؛ لنُظهر للناس ما علمناه في الأزل؛ فتتميَّز أي الطائفتين المتنازعتين في مدة لبثهم أضبط في الإحصاء، وهل لبثوا يومًا أو بعض يوم، أو مدة طويلة؟
Amharic - አማርኛ
ሳዲቅ & ሳኒ ሐቢብ : ከዚያም ከሁለቱ ክፍሎች ለቆዩት ጊዜ ልክ ያረጋገጠው ማንኛው መሆኑን ልናውቅ አስነሳናቸው፡፡
Azerbaijani - Azərbaycan
Məmmədəliyev & Bünyadov : Sonra iki tayfadan (mö’minlərdən və kafirlərdən) hansının onların (mağarada) qaldıqları müddəti daha düzgün hesabladıqlarını bilmək üçün onları oyatdıq.
Musayev : Sonra iki dəstədən hansının onların mağarada qaldıqları müddəti daha düzgün hesabladıqlarını bilmək üçün onları oyatdıq.
Bengali - বাংলা
জহুরুল হক : তারপর আমরা তাদের তোলে আনলাম যেন আমরা জানতে পারি দুই দলের কারা ভাল ক’রে গণতে পারে কত সময় তারা অবস্থান করেছিল।
মুহিউদ্দীন খান : অতঃপর আমি তাদেরকে পুনরত্থিত করি, একথা জানার জন্যে যে, দুই দলের মধ্যে কোন দল তাদের অবস্থানকাল সম্পর্কে অধিক নির্ণয় করতে পারে।
Bosnian - bosanski
Korkut : Poslije smo ih probudili da bismo pokazali koja će od dvije skupine bolje ocijeniti koliko su vremena proboravili.
Mlivo : Zatim smo ih podigli, da znamo koja od dvije stranke je bolja za proračun onog što su vremenski proveli.
Bulgarian - български
Теофанов : После ги събудихме, за да отличим коя от двете групи ще пресметне какъв срок са прекарали.
Chinese -中国人
Ma Jian : 后来我使他们苏醒,以便我知道两派中的哪一派更能计算他们所停留的时间。
Chinese - 中國人
Ma Jian
Czech - čeština
Hrbek : potom jsme je vzkřísili, abychom poznali, která z obou stran lépe odhadne délku pobytu jejich.
Nykl : poté vzkřísili jsme je, abychom zvěděli, která z obou stran dovede lépe spočísti pobytu jejich délku.
Divehi - ދިވެހި
ދިވެހި : ދެން ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެއުރެން (ނިދީން ހޭލައްވައި) އަލުން ފޮނުއްވީމެވެ. (އެއީ) އެއުރެން (ނިދާފައި) ތިބި މުއްދަތު އެންމެ ހަމަޔަށް ހިމަނަނީ، ދެބައިމީހުންކުރެ ކޮންބަޔެއްކަން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވާކަން ހާމަކުރެއްވުމަށެވެ.
Dutch - Nederlands
Keyzer : Daarna wekten wij hen, opdat wij zouden weten, welke der beide partijen het tijdverloop juister zou kunnen tellen, gedurende hetwelk zij hier waren geweest.
Leemhuis : Toen lieten Wij hen opstaan, opdat Wij zouden weten wie van beide partijen het nauwkeurigst zou berekenen hoe lang zij er gebleven waren.
Siregar : Vervolgens wekten Wij hen op, opdat Wij deden weten welke van de twee groepen het beste was in het berekenen van hoelang zij daar verbleven.
English
Ahmed Ali : Then roused them to ascertain which of the two groups could account for the period they had stayed.
Ahmed Raza Khan : We then awakened them to see which of the two groups more accurately tells the period they had stayed.
Arberry : Afterwards. We raised them up again, that We might know which of the two parties would better calculate the while they had tarried.
Daryabadi : Thereafter We raised them up that We might know which of the two parties was best at reckoning the time that they had tarried.
Hilali & Khan : Then We raised them up (from their sleep), that We might test which of the two parties was best at calculating the time period that they had tarried.
Itani : Then We awakened them to know which of the two groups could better calculate the length of their stay.
Maududi : and then roused them so that We might see which of the two parties could best tell the length of their stay.
Mubarakpuri : Then We raised them up, that We might test which of the two parties was best at calculating the time period they tarried.
Pickthall : And afterward We raised them up that We might know which of the two parties would best calculate the time that they had tarried.
Qarai : Then We aroused them that We might know which of the two groups better reckoned the period they had stayed.
Qaribullah & Darwish : and thereafter We revived them to find out which of the two parties could best calculate the length of their stay.
Saheeh International : Then We awakened them that We might show which of the two factions was most precise in calculating what [extent] they had remained in time.
Sarwar : Then We roused them to find out which of the party had the correct account of the duration of their sleep in the cave.
Shakir : Then We raised them up that We might know which of the two parties was best able to compute the time for which they remained.
Transliteration : Thumma baAAathnahum linaAAlama ayyu alhizbayni ahsa lima labithoo amadan
Wahiduddin Khan : Then We woke them up again so that We might see which of the two groups would better calculate the time they had stayed there.
Yusuf Ali : Then We roused them, in order to test which of the two parties was best at calculating the term of years they had tarried!
French - français
Hamidullah : Ensuite, Nous les avons ressuscités, afin de savoir lequel des deux groupes saurait le mieux calculer la durée exacte de leur séjour.
German - Deutsch
Abu Rida : Dann erweckten Wir sie, damit Wir erführen, welche von den beiden Scharen die Zeit ihres Verweilens am besten berechnet habe.
Bubenheim & Elyas : Hierauf erweckten Wir sie auf, um zu wissen, welche der beiden Gruppierungen am richtigsten die Dauer ihres Verweilens erfaßt hat.
Khoury : Dann erweckten Wir sie, um zu erfahren, welche von den beiden Parteien die Dauer ihres Verbleibens am richtigsten erfaßt hat.
Zaidan : Dann erweckten WIR sie, damit WIR kenntlich machen, welche der beiden Gruppierungen die von ihnen verweilte Zeit genauer errechnete.
Harshe-Halshen Hausa
Gumi : Sa'an nan Muka tãyar da su, dõmin Mu san wane ɗayan ƙungiyõyin biyu suka fi lissãfi ga abin da suka zauna na lõkacin.
Hindi - हिन्दी
फ़ारूक़ ख़ान & अहमद : फिर हमने उन्हें भेजा, ताकि मालूम करें कि दोनों गिरोहों में से किसने याद रखा है कि कितनी अवधि तक वे रहे
फ़ारूक़ ख़ान & नदवी : फिर हमने उन्हें चौकाया ताकि हम देखें कि दो गिरोहों में से किसी को (ग़ार में) ठहरने की मुद्दत खूब याद है - हिन्दी
Indonesian - bahasa Indonesia
Bahasa Indonesia : Kemudian Kami bangunkan mereka, agar Kami mengetahui manakah di antara kedua golongan itu] yang lebih tepat dalam menghitung berapa lama mereka tinggal (dalam gua itu).
Quraish Shihab : Kemudian Kami membangunkan mereka kembali dari tidur panjang itu agar tampak ilmu Kami tentang siapa di antara mereka yang benar dalam memperkirakan seberapa lama mereka tertidur.
Tafsir Jalalayn : (Kemudian Kami bangunkan mereka) Kami buat mereka bangun (agar Kami mengetahui) menyaksikan secara nyata (manakah di antara kedua golongan itu) di antara kedua kelompok yang memperselisihkan tentang lamanya mereka tinggal di dalam gua itu (yang lebih tepat) lebih cocok, lafal Ahshaa ini berwazan Af'ala (mengenai diamnya mereka dalam gua itu) tentang tinggalnya mereka. Lafal 'Lima Labitsuu' berta'alluq kepada lafal berikutnya (yakni masanya) batas waktunya.
Italian - Italiano
Piccardo : Li resuscitammo poi, per vedere quale delle due fazioni, meglio computasse il tempo che avevano trascorso.
Japanese -日本
Japanese : それからわれは,かれらを呼び起こし,2団のどちらが,よくかれらの(滞在)期間を計算出来るかを知ろうとした。
Korean -한국인
Korean : 그런후 하나님은 그들을 잠 에서 일깨웠으니 이는 두 무리중 어느 무리가 그들이 지체한 수년 간에 대한 계산에 우월한지 알기 위함이라 -한국인
Kurdish - کورد
تهفسیری ئاسان : پاشان (دوای ماوهیهکی دوورو درێژ) له خهو خهبهرمان کردنهوهو له نوستن ههستان، تا بزانین کام دهستهیهیان دهزانن که چهنده خهویان لێکهوتووه (ئهوانهیان که دهڵێن ڕۆژێك یان کهمتر، یان ئهوانهیان که دهڵێن مهگهر ههر خوا بزانێت چهنده خهوتووین).
Malay - Melayu
Basmeih : Kemudian Kami bangkitkan mereka (dari tidurnya), untuk Kami menguji siapakah dari dua golongan di antara mereka yang lebih tepat kiraannya, tentang lamanya mereka hidup (dalam gua itu).
Malayalam - മലയാളം
അബ്ദുല് ഹമീദ് & പറപ്പൂര് : പിന്നെ അവര് (ഗുഹയില്) താമസിച്ച കാലത്തെപ്പറ്റി കൃത്യമായി അറിയുന്നവര് ഇരുകക്ഷികളില് ആരാണെന്ന് അറിയാന് തക്കവണ്ണം അവരെ നാം എഴുന്നേല്പിച്ചു.
കാരകുന്ന് & എളയാവൂര് : പിന്നീട് നാം അവരെ ഉണര്ത്തി. ആ ഇരുകക്ഷികളില് ആരാണ് തങ്ങളുടെ ഗുഹാവാസക്കാലം കൃത്യമായി അറിയുകയെന്ന് മനസ്സിലാക്കാന്.
Norwegian - norsk
Einar Berg : Derpå vekket Vi dem opp igjen, så Vi kunne få vite hvem som best kunne beregne tiden de hadde tilbrakt.
Pashto -پښتو
عبدالولي : بیا مونږ دوى له خوبه راپاڅول، د دې لپاره چې مونږ معلوم كړو چې په دوه ډلو كې كومې یوې هغه موده یاده ساتلې ده چې دوى تېره كړې ده
Persian - فارسی
انصاریان : سپس آنان را [از خواب] برانگیختیم تا مشخص کنیم کدام یک از آن دو گروه، مدت درنگشان را [در غار] به شمار می آورند؟
آیتی : سپس بيدارشان كرديم تا بدانيم كدام يك از آن دو گروه حساب مدت آرميدنشان را داشتهاند.
بهرام پور : آنگاه آنها را برانگيختيم تا معلوم داريم كدام يك از آن دو گروه مدت ماندنشان را بهتر حساب مىكنند
قرائتی : سپس آنان را برانگیختیم [و بیدارشان کردیم] تا معلوم سازیم کدام یک از آن دو گروه، مدّت خواب و درنگ خود را دقیقتر حساب مىکند.
الهی قمشهای : پس از آن خواب آنان را برانگیختیم تا معلوم گردانیم کدام یک از آن دو گروه (مؤمنان اهل کتاب که در خواب اصحاب کهف اختلاف داشتند) مدت درنگ در آن غار را بهتر احصا خواهند کرد (و پی به قدرت خدا میبرند).
خرمدل : پس از آن (سالهای سال به خواب ناز فرو رفتن، که انگار خواب مرگ است) ایشان را برانگیختیم (و بیدارشان کردیم) تا ببینیم کدام یک از آن دو گروه (یعنی آنان که میگفتند: روزی یا بخشی از یک روز خوابیدهایم، و آنان که میگفتند: خیر! تنها خدا میداند که چقدر خوابیدهاید) مدّت ماندن خود را حساب کرده است (و زمان خوابیدن خویش را ضبط نموده است). [[«بَعَثْنَاهُمْ»: ایشان را برانگیختیم. مراد از برانگیختن در اینجا بیدار کردن است و استعمال این واژه، شاید اشاره باشد به این که خواب طولانی آنان همچون مرگ و بیداری ایشان همچون رستاخیز پس از مرگ است. «الْحِزْبَیْنِ»: دو گروه از خود اصحاب الکهف (نگا: کهف / 19). «أَحْصَی»: حساب کرده است. ضبط نموده است. فعل ماضی است؛ نه اسم تفضیل. «أَمَداً»: مدّت معیّن. زمان مشخّص.]]
خرمشاهی : آنگاه از خواب بیدارشان ساختیم تا معلوم بداریم که کدام یک از دو گروه، حساب مدت درنگ [و خوابشان] را بهتر میشمارد
صادقی تهرانی : سپس آنان را (از این خواب مرگبار) برانگیختیم، تا نشانه نهیم (که) کدام یک از آن دو دسته، زمان درنگشان را بهتر حساب کردهاند.
فولادوند : آنگاه آنان را بيدار كرديم، تا بدانيم كدام يك از آن دو دسته، مدت درنگشان را بهتر حساب كردهاند.
مجتبوی : سپس آنان را برانگيختيم- بيدارشان كرديم- تا معلوم كنيم كه كدام يك از آن دو گروه مدتى را كه درنگ كردند درستتر شمار كرده است.
معزی : سپس برانگیختیمشان تا بدانیم کدام از دو گروه شمرندهترند آنچه را درنگ کردند از مدّت
مکارم شیرازی : سپس آنان را برانگیختیم تا بدانیم (و این امر آشکار گردد که) کدام یک از آن دو گروه، مدّت خواب خود را بهتر حساب کردهاند.
Polish - Polskie
Bielawskiego : Potem wskrzesiliśmy ich, aby się dowiedzieć, która z dwóch grup lepiej obliczy, jak długo oni tam przebywali.
Portuguese - Português
El-Hayek : Então despertamo-los, para assegurar-Nos de qual dos dois grupos sabia calcular melhor o tempo que haviampermanecido ali.
Romanian - Română
Grigore : Apoi i-am sculat ca să aflăm care dintre cele două tabere a socotit mai bine cât au zăcut acolo.
Russian - русский
Абу Адель : Потом Мы воскресили [разбудили] их, чтобы узнать [чтобы показать людям], какая из двух (спорящих между собой) партий лучше сочтет срок, который они пробыли (в пещере).
Аль-Мунтахаб : Затем Аллах пробудил их от долгого сна, чтобы узнать, какая община правильно определит количество лет, проведённых ими в пещере, что является одним из знамений Аллаха.
Крачковский : Потом Мы воскресили их, чтобы узнать, какая из партий лучше сочтет предел того, что они пробыли.
Кулиев : Потом Мы разбудили их, чтобы узнать, какая из двух партий точнее подсчитает, какой срок они пробыли там.
Кулиев + ас-Саади : Потом Мы разбудили их, чтобы узнать, какая из двух партий точнее подсчитает, какой срок они пробыли там. [[Аллах пробудил спящих отроков ото сна для того, чтобы выяснилось, кто из них сможет правильно подсчитать, сколько лет они провели в пещере. Всевышний сказал: «Таким образом Мы пробудили их для того, чтобы они расспросили друг друга» (18:19). Что же касается знания о том, сколько лет они пробыли в пещере, то оно подчеркивает важность летоисчисления и свидетельствует о безграничном могуществе, мудрости и милосердии Аллаха. И если бы отроки никогда не пробудились ото сна, то никто не узнал бы об их славной истории.]]
Османов : Потом Мы разбудили их, чтобы показать, какая из двух [спорящих] сторон правильно определит, сколько они пробыли [в пещере].
Порохова : Потом Мы пробудили их, чтобы узнать, Которая из двух общин лучше сочтет Предел тех лет, что провели они в пещере.
Саблуков : После того Мы пробудили их, что бы нам знать, которая из двух общин верно знает, сколько времени пробыли они там.
Sindhi - سنڌي
امروٽي : وري کين ھن لاءِ اٿاريوسون ته ڏيکاريون ته جا مدت رھيا سا ٻنھي ٽولين مان ڪھڙي کي ياد آھي.
Somali - Soomaali
Abduh : Markaasaan soo Bixinnay si aan u Muujinno Labada Xizbi midkooda Kobid Badan intay Nagaadeen Muddo.
Spanish - Española
Bornez : Luego, les hicimos despertar para saber cuál de los dos grupos podría calcular mejor cuánto permanecieron.
Cortes : Luego, les despertamos para saber cuál de los dos grupos calculaba mejor cuánto tiempo habían permanecido.
Garcia : Luego hice que despertaran para distinguir cuál de los dos grupos [creyentes e incrédulos] calculaba mejor el tiempo que habían permanecido allí.
Swahili - kiswahili
Al-Barwani : Kisha tukawazindua ili tujue ni lipi katika makundi mawili lilio hisabu sawa muda walio kaa.
Swedish - svenska
Bernström : och så till sist väckte Vi dem. [Allt detta skedde] för att det skulle stå klart, vilken av de två uppfattningarna som visade störst förståelse för frågan hur länge de blev kvar [i grottan].
Tajik - тоҷикӣ
Оятӣ : Сипас бедорашон кардем, то бидонем кадом як аз он ду гурӯҳ ҳисоботи муддати орамиданашонро доштаанд.
Tamil - தமிழ்
ஜான் டிரஸ்ட் : பின்பு, (அக்குகையில் தங்கியிருந்த) இருபிரிவினர்களில் எப்பிரிவினர், தாங்கள் (குகையில்) தங்கியிருந்த கால அளவை நன்கு அறிந்திருந்தார்கள் என்பதைச் சோதிப்பதற்காக அவர்களை நாம் எழுப்பினோம்.
Tatar - Татар
Yakub Ibn Nugman : Соңра аларны каты йокыдан уяттык, күпме вакыт ятулары хакында бәхәсләшкән фирканың кайсы белүчерәк икәнне ачык итмәк өчен.
Thai - ไทย
ภาษาไทย : แล้วเราได้ให้พวกเขาลุกขึ้น เพื่อเราจะได้รู้ว่าผู้ใดในสองพวกนั้น นับเวลาที่พวกเขาพำนักอยู่ได้ถูกต้องกว่า
Turkish - Türkçe
Abdulbakî Gölpınarlı : Sonra da iki taraftan hangisi, onların ne kadar yatıp kaldıklarını hesab edip ayırt edecek, bilelim diye tekrar onları uyandırdık.
Alİ Bulaç : Sonra iki gruptan hangisinin kaldıkları süreyi daha iyi hesap ettiğini belirtmek için onları uyandırdık.
Çeviriyazı : ŝümme be`aŝnâhüm lina`leme eyyü-lḥizbeyni aḥṣâ limâ lebiŝû emedâ.
Diyanet İşleri : Mağaranın içinde onları yıllarca uyuttuk; sonra, iki taraftan hangisinin bekledikleri sonucu iyi hesaplamış olduğunu belirtmek için onları uyandırdık.
Diyanet Vakfı : Sonra da iki guruptan (Ashab-ı Kehf ile hasımlarından) hangisinin kaldıkları müddeti daha iyi hesap edeceğini görelim diye onları uyandırdık.
Edip Yüksel : Sonra onları dirilttik ki onların orada kalış sürelerini hangi grubun daha iyi hesaplayacağını bilelim.
Elmalılı Hamdi Yazır : Sonra da iki gruptan hangisinin, onların mağarada kaldıkları süreyi daha iyi hesapladığını anlamak için, onları tekrar uyandırdık.
Öztürk : Sonra onları dirilttik ki, iki zümreden hangisinin kaldıkları süreyi daha iyi hesap edebileceğini bilelim.
Suat Yıldırım : Sonra da o iki takımdan (Ashab-ı Kehf ile hasımlarından) hangisinin onların mağarada kaldıkları süreyi daha iyi hesapladıklarını ortaya koyalım diye onları uyandırdık.
Süleyman Ateş : Sonra onları uyandırdık ki, (onların uyuma müddetleri hakkında ihtilaf eden) iki zümreden hangisinin, (onların) kaldıkları süreyi daha iyi hesabedeceğini bilelim.
Urdu - اردو
ابوالاعلی مودودی : پھر ہم نے انہیں اٹھایا تاکہ دیکھیں اُن کے دو گروہوں میں سے کون اپنی مدت قیام کا ٹھیک شمار کرتا ہے
احمد رضا خان : پھر ہم نے انھیں جگایا کہ دیکھیں دو گروہوں میں کون ان کے ٹھہرنے کی مدت زیادہ ٹھیک بتاتا ہے،
احمد علی : پھر ہم نے انہیں اٹھایا تاکہ معلوم کریں کہ دونوں جماعتوں میں سے کس نے یاد رکھی ہے جتنی مدت وہ رہے
جالندہری : پھر ان کو جگا اُٹھایا تاکہ معلوم کریں کہ جتنی مدّت وہ (غار میں) رہے دونوں جماعتوں میں سے اس کی مقدار کس کو خوب یاد ہے
طاہر القادری : پھر ہم نے انہیں اٹھا دیا کہ دیکھیں دونوں گروہوں میں سے کون اس (مدّت) کو صحیح شمار کرنے والا ہے جو وہ (غار میں) ٹھہرے رہے،
علامہ جوادی : پھر ہم نے انہیں دوبارہ اٹھایا تاکہ یہ دیکھیں کہ دونوں گروہوں میں اپنے ٹھہرنے کی مدّت کسے زیادہ معلوم ہے
محمد جوناگڑھی : پھر ہم نے انہیں اٹھا کھڑا کیا کہ ہم یہ معلوم کرلیں کہ دونوں گروه میں سے اس انتہائی مدت کو جو انہوں نے گزاری کس نے زیاده یاد رکھی ہے
محمد حسین نجفی : پھر ہم نے انہیں اٹھایا۔ تاکہ ہم دیکھیں کہ ان دو گروہوں میں سے کون اپنے ٹھہرنے کی مدت کا زیادہ ٹھیک شمار کر سکتا ہے۔
Uyghur - ئۇيغۇرچە
محمد صالح : ئاندىن ئىككى گۇرۇھ (يەنى ئەسھابۇلكەھف ئىچىدىكى قانچىلىك ئۇخلىغانلىقلىرى ھەققىدە ئىختىلاپ قىلىشقان ئىككى گۇرۇھ) تىن قايسىسىنىڭ غاردا قانچىلىك ئۇزاق تۇرۇشقانلىرىنى ئىنچىكە ھېسابلايدىغانلىقىنى سىناش ئۈچۈن ئۇلارنى ئويغاتتۇق
Uzbek - o'zbek
Мухаммад Содик : Сўнгра икки гуруҳдан қайси бири уларнинг турган муддатини ҳисобловчироқ эканини билиш учун уларни уйғотдик.